मच्चित्ता मद्गतप्राणा...
(१०.९ मच्चिता मद्रतप्राणाः.... इत्यस्मात् पुनर्निर्दिष्टम्)
श्लोकः
सम्पादयतुअयं लेखः विकिपीडिया-विश्वकोषस्य अन्यलेखैः सह संयोजनीयः । सन्दर्भानुगुणं परिसन्धयः योज्यन्ताम् । तेन (जनुवरि २०१४) |
- मच्चित्ता मद्गतप्राणा बोधयन्तः परस्परम् ।
- कथयन्तश्च मां नित्यं तुष्यन्ति च रमन्ति च ॥ ९ ॥
अयं भगवद्गीतायाः दशमोऽध्यायस्य विभूतियोगस्य नवमः(९) श्लोकः ।
पदच्छेदः
सम्पादयतुमच्चित्ताः मद्गतप्राणाः बोधयन्तः परस्परम् कथयन्तः च मां नित्यं तुष्यन्ति च रमन्ति च ॥ ९ ॥
अन्वयः
सम्पादयतु(बुधाः भावसमन्विताः) मच्चित्ताः मद्गतप्राणाः परस्परं मां बोधयन्तः कथयन्तः च नित्यं तुष्यन्ति च रमन्ति च ।
शब्दार्थः
सम्पादयतु- मच्चित्ताः = मन्मानसाः
- मद्गतप्राणाः = मद्गतेन्द्रियाः
- परस्परम् = अन्योन्यम्
- मां बोधयन्तः = माम् अवगमयन्तः
- कथयन्तः च = कीर्तयन्तः च
- नित्यम् = सदा
- तुष्यन्ति च = सन्तोषं प्राप्नुवन्ति च
- रमन्ति च = (मय्येव) विहरन्ति च ।
अर्थः
सम्पादयतुयेषां चित्तं मयि संलग्नं भवति, येषाम् इन्द्रियाणि मयि सन्ति तादृशाः बुधाः भावसमन्विताः अन्योन्यं मां बोधयन्तः कीर्तयन्तः च सदा सन्तोषं प्राप्नुवन्ति, मय्येव च विहरन्ति ।
रामानुजभाष्यम्
सम्पादयतुकथं ? मच्चित्ता मयि निविष्टमनसम्, मद्गतप्राणां मद्गतजीवितां मया विना आत्मधारणमलभमाना इत्यर्थम् । स्वैं स्वैरनुभूतान्मदीयान्गुणान्परस्परं बोधयन्तम्, मदीयानि दिव्यानि रमणीयानि कर्माणि च कथयन्तस्तुष्यन्ति च रमन्ति च । वक्तारस्तद्वचनेनानन्यप्रयोजनेन तुष्यन्ति, श्रोतारश्च तच्छ्रवणेनानवधिकातिशयप्रियेण रमन्ते ॥१०.९॥