चक्रवर्ती राजगोपालाचारी
'राजाजी' इति प्रसिद्धः चक्रवर्ती राजागोपालाचार्यः (Tamil: சக்ரவர்த்தி ராஜகோபாலாச்சாரி Cakravartī Rācakōpālācārī) (डिसेम्बर् १०, १८७८ - डिसेम्बर् २५, १९७२) कश्चन भारतीयन्यायवदी, स्वातन्त्रसेनानी, राजनीतिज्ञः, लेखकश्च । अयं भारतस्य अन्तिमः राज्यपालः (गवर्नर्-जेनेरल्) आसीत् । भारतीयराष्ट्रियकाङ्ग्रेस्पक्षस्य नायकत्वेन, मड्रास्प्रेसिडेन्सि-प्रीमियर्रूपेण, पश्चिमवङ्गस्य राज्यपालत्वेन, इण्डियन्-यूनियन्-मन्त्री, मड्रास्-राज्यस्य मुख्यमन्त्री च आसीत् । स्वतन्त्रपक्षस्य संस्थापकः सः । भारतरत्नस्य प्रथमः पुरस्कारभाक् अयम् । अण्वस्त्रप्रयोगस्य परमविरोधी सः जगतः शान्तेः तीव्रः प्रतिपादकः आसीत् । सेलमस्य आम्रम् इति तेन उपनाम प्राप्तम् आसीत् ।
| Chakravarti Rajagopalachari | |
|---|---|
| |
| C. Rajagopalachari | |
| Governor-General of India | |
| कार्यालये 21 June 1948 – 26 January 1950 | |
| Monarch | George VI |
| प्रधानमन्त्री | Jawaharlal Nehru |
| पूर्वगमः | The Earl Mountbatten of Burma |
| पादानुध्यातः | Position abolished |
| Chief Minister of Madras | |
| कार्यालये 10 April 1952 – 13 April 1954 | |
| Governor | Sri Prakasa |
| पूर्वगमः | P. S. Kumaraswamy Raja |
| पादानुध्यातः | K. Kamaraj |
| Minister of Home Affairs | |
| कार्यालये 26 December 1950 – 25 October 1951 | |
| प्रधानमन्त्री | Jawaharlal Nehru |
| पूर्वगमः | Vallabhbhai Patel |
| पादानुध्यातः | Kailash Nath Katju |
| Governor of West Bengal | |
| कार्यालये 15 August 1947 – 21 June 1948 | |
| Premier | Prafulla Chandra Ghosh Bidhan Chandra Roy |
| पूर्वगमः | Frederick Burrows |
| पादानुध्यातः | Kailash Nath Katju |
| Premier of Madras | |
| कार्यालये 14 July 1937 – 9 October 1939 | |
| Governor | The Lord Erskine |
| पूर्वगमः | Kurma Venkata Reddy Naidu |
| पादानुध्यातः | Tanguturi Prakasam |
| व्यक्तिगत विचाराः | |
| जननम् | १० १८७८ Thorapalli, Madras Presidency of British India (now in Tamil Nadu) |
| मरणम् | २५ १९७२ (आयुः ९४) Madras, India |
| राजनैतिकपक्षः | Swatantra Party (1959–1972) |
| अन्यराजनैतिक- सम्बन्धः |
Indian National Congress (Before 1957) Indian National Democratic Congress (1957–1959) |
| पतिः/पत्नी | Alamelu Mangalamma (1897–1916) |
| मुख्यशिक्षणम् | Central College Presidency College, Madras |
| वृत्तिः | Lawyer Writer Statesman |
| धर्मः | Hinduism |
| हस्ताक्षरम् | सञ्चिका:Rajagopalachari sign.jpg |
जन्म, परिवारश्च
सम्पादयतुअयं तमिलुनाडुराज्यस्य सेलम्जनपदे तोरपल्लिग्रामे जन्म प्राप्नोत् ।
शिक्षणम्
सम्पादयतुबेङ्गलूरुनगरस्थे सेण्ट्रल्-महाविद्यालये, मड्रास्नगरस्थे प्रेसिडेन्सि-महाविद्यालये च सः शिक्षणं प्राप्तवान् [१]।
राजनैतिकजीवनम्
सम्पादयतु१९०० तमे वर्षे सः न्यायवादीरूपेण कार्यम् आरब्धवान् [२]। राजनैतिकक्षेत्रं प्रविष्टवता तेन आदौ सेलम्-मुनिसिपालिटि-मध्ये अध्यक्षत्वं गृहीतम् [३]। राष्ट्रियकाङ्ग्रेस्पक्षं प्रविष्टवता तेन रावल्ट्-क्रिया, असहकारान्दोलनम्, वैकोम्-सत्याग्रहः इत्यादिषु भागः गृहीतः । दण्डीसत्याग्रहस्य प्रतिस्पन्दरूपेण वेदारण्यं लवणसत्याग्रहः तेन निरूढः इत्यनेन सः कारागारे स्थापितः [४]। मड्रासे-प्रेसिडेन्सि-प्रीमियर्रूपेण चितः सः १९४० पर्यन्तं कार्यं निरवहत् । ततः जर्मनीदेशेन ब्रिटन्देशः युद्धार्थं सन्नद्धः जातः इत्यतः सः स्वस्य त्यागपत्रम् अयच्छत् । क्विट्-इण्डिया-आन्दोलनस्य विरोधं कृतवान् अयं मुहम्मद् आलि जिन्नेन मुस्लीम् लीग् नायकेन च सह वार्तालापं कृत्वा समानसूत्रताम् आनयत् । १९४६ तमे वर्षे सः भारतसर्कारस्य उद्योग-वितरण-शिक्षण-आर्थिकमन्त्रित्वेन दायित्वं प्राप्नोत् । १९४७-४८ अवधौ पश्चिमवङ्गस्य राज्यपालत्वेन, १९४८-५० भारतस्य राज्यपालत्वेन, केन्द्रगृहमन्त्रिरूपेण १९५१-५२, मड्रास्-मुख्यमन्त्रित्वेन १९५२-५४ वर्षे च कार्यम् अकरोत् । १९५९ तमे वर्षे सः काङ्ग्रेस्पक्षसदस्यत्वाय त्यागपत्रं दत्त्व स्वतन्त्रानामकं नूतनं पक्षं समस्थापयत् । सि एन् अण्णादोरैवर्येण सह मड्रासराज्ये काङ्ग्रेस्विरोधपक्षस्य संस्थापने सहकारम् अयच्छत् । १९६७ तमे वर्षे तेन पक्षेण विजयः प्राप्तः ।
अयं कश्चन प्रबुद्धः लेखकः आसीत् । भारतीय-आङ्ग्ल-साहित्याय तदीयं योगदानम् अस्ति अपूर्वम् । सः देवालय-प्रवेशान्दोलने भागम् अवहत् । निम्नजनानाम् उन्नत्यर्थं सः प्रोत्साहम् अयच्छत् । अनिवार्यरूपेण हिन्दीभाषायाः आनयने अस्य प्रयासः वर्तते इति विमर्शकानाम् अभिप्रायः [५]।
बाह्यसम्पर्कतन्तु
सम्पादयतुआकराः
सम्पादयतु- ↑ Hopley, Antony R. H. (2004). Chakravarti Rajagopalachari. Oxford Dictionary of National Biography.
- ↑ Famous Indians of the 21st Century. Pustak Mahal. 2007. pp. p. 42. ISBN 978-81-223-0829-7.
- ↑ Bakshi, Shri Ram (1990). C. Rajagopalachari. Anmol Publications. pp. p. 399. ISBN ISBN 81-7041-313-3, ISBN 978-81-7041-313-4 Check
|isbn=value (help). - ↑ Mahmud, Syed Jafar ((1994)). Pillars of Modern India, 1757–1947. APH Publishing. pp. p. 88. ISBN ISBN 81-7024-586-9,. More than one of
|ISBN=and|isbn=specified (help) - ↑ "Anti-Hindi sentiments still alive in TN". Kumar, P. C. Vinoj. Sify News. 10 September 2003.